BİLGİSAYAR (COMPUTER) Tanım : Verilen bir takım bilgiler üzerinde aritmetiksel ve mantıksal karşılaştırma yapan elektronik bir alettir. BİLGİSAYAR’IN KULLANIM YERLERİ : 1. Uzun ve sıkıcı işlerde 2. Verilerin depolandığı yerlerde 3. Sık sık talep edilen yerlerde 4. Eğitim, tıp, trafik vb. günlük hayatta devamlı kullanılan bir tür alettir. BİLGİ : Aynı konum ve zaman içerisinde birden fazla gerçeğin bizim için fayda veren değerdir. BİLGİ İŞLEM : Bilgilerden yeni bilgi üretmeye denir. Bilgi İşlemin Devreleri : a. Sınıflama ve sıralama devresi b. Bilgi kayıt etmesi, c. Aritmetiksel evresi, d. Bilgiyi güncelleştirme evresi, e. Raporlama ve bilgiyi güncelleştirme evresi. BELLEK : Bilgisayarda bellek ünitesi 2’ye ayrılır. a. Ram Bellek b. Rom Bellek RAM BELLEK : Kullanıcının kulanmış olduğu bellek birimidir. Üzerine hem yazım yazılabilir hem okunabilir hem de silinebilir bellek birimidir. Bizim kullanmış olduğumuz bellektir. ROM BELLEK : Bilgisayar mühendislerinin oluşturmuş olduğu bellek birimidir. Üzerine hem yazım yazılamaz hem de bilgi silinemez. AÇIKLAMA : En büyük bellek birimi BİT’tir. BİT : Sıfır ile bir’in (0-1) arasındaki kapladığı alana BİT denir. KLAVYE : Sayısal ve karakterlerin girildiği bir tür fonksiyon tuşlarından oluşur. TUŞLARIN GÖREVLERİ : 1. Normal Fonksiyon Tuşları : Üzerine doğrudan basıldığında (A,B,C,D,E,........) şeklinde ifadeler çıkartan tuştur. 2. Shift Font Tuşları : Shıft tuşuyla birlikte rakamların üzerindeki işaretleri çıkarmak için kullanılır. Bunlar (?, , (,) &, ^,!, ‘) gibi işaretler çıkartılır. Açıklama : Shift tuşuyla birlikte karakterlere (harflere) basıldığında büyük ve küçük yazmayı sağlar. 3. Alternatif Tuşlar (Alt Gr) : Alt Gr tuşuyla birlikte rakamsal ifadelerin sağ tarafındaki şekilleri çıkartmak için kullanılır. ($, #, [, ], ) gibi... 4. CapsLock Tuşu : Caps lock tuşuna basıldığında capslock tuşunun ışığı yanıyorsa büyük yazmayı, yanmıyorsa küçük yazmayı sağlar. ŞEKİLLERİNE GÖRE TUŞLAR : a. Fonksiyon Tuşları : (F1, F2, F4, F5,..........F12) Bu tuşlar her paket programına göre değişerek farklı işlemler yapar. F1 = YARDIM F2 = BİLGİ GİRİŞİ F3 = BİLGİ DEĞİŞİKLİĞİ Sayısal Tuşlar : (1,2,3,4,5,...............) şeklinde sayısal ifadelerin yazıldığı tuşlardır. Daktilo Tuşlar : (A, B, C, .................) şeklinde karakterlerin yazıldığı tuşlardır. TAB Tuşu : İmlecin 8 karakter ileri ve geri gitmesini sağlar. SPACE Tuşu (Ara Çubuğu) : Boşluk bırakmak için kullanılan tuştur. PRINT SCREEN : Yazıcıya göndermek amacıyla kullanılır. PAGE UP TUŞU : 25 sayfa geri gitmeyi sağlar. PAGE DOWN TUŞU : 25 sayfa ileri gitmeyi sağlar. INSERT TUŞU : İki kelime arasına harf yazmak amacıyla ve iki kelimenin arasını açmak için kullanılır. END TUŞU : İmleci kelime sonuna getirir. DELETE TUŞU : Sağdan sola kelimeleri silmek için kullanılır. DEL TUŞU : Soldan sağa kelimeleri silmek için kullanılır. NUM LOCK TUŞU : Sayısal ifadelerin yazılması amacıyla kullanılır. ESC TUŞU : Girilen bilgileri iptal etmek için kullanılır. Açıklama : Klavyeler kendi arasında ikiye ayrılır. Bunlar; F klavye, Q klavye’dir. Bilgisayarın sağ tarafındaki tuş F ile başlıyorsa F klavye, Q ile başlıyorsa Q klavyedir. CRTL + BREAK : CTRL ile birlikte BREAK tuşuna basıldığında programdan kurtulmayı sağlar. HOME TUŞU : İmleci kelimenin başına almayı sağlar. BİLGİSAYAR’IN YAPISI : 1. YAZILIM (SOFTWORE) : Bilgisayarı çalıştıran komutlar bilgisayarı kullanan kişiler tarafından yazıldığı için bu bölüme SOFT WARE denir. 2. DONANIM (HARDWORE) : Bilgisayar mühendislerinin fiziki yapısını oluşturduğu elektronik bilgiler içeren bölümdür. BİLGİSAYAR ÇEŞİTLERİ : 1. Küçük Boy Bilgisayarlar (Home Computer) : Ev bilgisayarlarıdır. Hafızaları 64 kilowatt altında olan ve açıldığında BASK programlarında çalışan bilgisayarlardır. 2. Orta Boy Bilgisayarlar (Personel) : Hafızaları 250 kilowatt’ın üzerinde olan bizim kullanmış olduğumuz bilgisayarlardır. 3. Büyük Boy Bilgisayarlar : Modem hattıyla birlikte postane hattına bağlanarak diğer bilgi alış-verişi yapan bilgisayarlardır. Günümüzde yaygınlaşan büyük boy bilgisayarlar internet aracılığıyla hizmet gören bilgisayarlardır. İŞLETİM SİSTEMİ İşletim sistemi nedir? Bilgisayarda kütük yaratılmasını onlara erişilmesini kütüklerin transfer edilmesini programların işletilmesini ve bilgisayarın çevre birimlerini (yazıcı, disk vb.) kullanılmasını kolaylaştırmak için hazırlanan programlara işletim sistemi programı denir. İşletim Sisteminin Yüklenişi : Bilgisayarın kullanıcılara sunulabilmesi için işletim sisteminin ana belleğe yüklenip çalışması ve bilgisayar kullanımını hazır duruma getirmesi gerekir. Bu işleme işletim sisteminin yüklenişi “boot” adı verilir. BİLGİSAYAR AÇILDIĞI ZAMAN AŞAĞIDAKİ İŞLEMLER SIRASIYLA YAPILIR: Açma düğmesini ON (1) durumuna getiriniz. Makine da hard disk var ve tanımlı ise C değilse A sürücüsüne disket takarak A diye açılır. Makinenin açılması için disk ya da diskette IBMBIO.COM, IBMDOS.COM ve COMMAND.COM dosyalarının bulunması gerekir. Bunlardan IBMBIO.COM ve IBMDOS.COM dosyaları (HIDDEN) gizli dosyalar olup görülmezler. Bunlardan herhangi biri yok ise makine açılmaz. Söz gelişi A sürücüsündeki disket boş ise; Insert system diskette in drive A And strike any key when ready hata mesajı ile karşılaşılır. Diskette bilgi var fakat yukarıda bahsedilen dosyalar yok ise; Non-system disk or disk error Replase and strike any key when ready hatasını ekrana yazar. Yapılacak işlem yukarıdaki dosyaların bulunduğu disketi takıp bir tuşa basmaktır. 1. Bilgisayar ilk olarak ROM’da bulunan küçük bir program çalıştırır. Bu program ana belleğin doğru çalışıp çalışmadığını denetler. 2. Ana bellek denetlendikten sonra bilgisayar disket olup olmadığını denetler. Eğer yoksa dsketten harddiske geçerek kontrol eder. 3. Bilgisayar aynı diskte CONFİG.SYS dosyasını arar. Bu dosya sisteminin donanım özelliklerini değişmemize imkan sağlayan bir metin dosyasıdır. Yani CONFIG.SYS dosyasına ekleyebileceğimiz komutlar aracıyla hafıza, mouse, klayve, ekran ve bunun gibi birimlerin nasıl çalışacağını belirleyebilirsiniz. 4. Aynı programlar daha sonra diskte COMMAND.COM adlı bir program arar ve bunu çalıştırır. Bu program işletim sisteminin iç komutlarını inceler. 5. Bilgisayar daha sonra AUTOEXEC.BAT adlı bir dosya arar. Bu dosya bir ya da fazla program çalıştırmaya yarar. Eğer böyle bir dosya varsa bilgisayar bu dosyanın içindeki komutları çalıştırır. Eğer yoksa bilgisayar tarihi ve saatinin verilmesini ister. 6. Sonunda işletim sistemi yüklenmiş olur. İşletim sisteminin hangi sürümünün kullanıldığına bağlıdır. MS-DOS SYSTEM MS-DOS Microsoft – Disk Opertaıon System kelimelerinin baş harflerinden oluşmuştur. Mikrobilgisayarların görevini yerine getirmesini sağlayan işletim programıdır. Aklımıza program deyince ilk gelen Fortrant, Pascal, Excel, Word, Basıc gibi yüksek düzeyli programların çalışması için Mikrosoft firmasının üretmiş olduğu COMMAND.COM dosyalarıyla birlikte çalışan bilgisayar ilk açıldığında BİP sesiyle açılarak IO.SYS, BIOS.SYS, HIMEM.SYS dosyaları ile birlikte çalışan ve C sürücüsü karşımıza çıktığında bilgisayarın işleme hazır olduğunu gösterir. HARDDISK : Üzerine kayıt yapılabilen ve silinen birden fazla disklerin tek bir disk üzerine toplanmasına ve bu disk üzerinden bilgileri saklamak ve silmek için kullanılan bir tür aygıttır. Bunlar kendi arasında; [C:>, D:>, E:> ] şeklinde isim alırlar. DİSKDRİVER : Girilen bilgileri belli başlı küçük çaplara ayırt ederek bu ayırt ettiği çaplar üzerinde hem kayıt işlemi yapılabilen hem de kayıt iptali yapabilen hem de kayıt iptali yapabilen bir tür aygıttır. Bunlar çaplarına göre 4’e ayrılırlar. 1. 360’lık sürücüler : 360 bin harf alır. 2. 720’lik sürücüler : 720 bin harf alır. 3. 1.44’lük sürücüler : 1 milyon 144 bin harf alır. 4. CD-ROM sürücüleri : 650 milyon harf alır. BAŞLICA DOS KOMUTLARI : DATE : Makinanın sistem tarihini ekranda göstermeyi sağlar. TIME : Bilgisayarın sistem saatini ekranda göstermeyi sağlar. VER : Bilgisayarın DOS İşletim Sisteminin versiyon numarasını gösterir. VOL : Bilgisayarın etiket seri numarasını ekranda gösterir. LABEL : Diskete etiket ismi vermeyi sağlar. Not : Disket etiket ismi verilirken 11 karakteri geçmeyecek şekilde etiket ismi verilmelidir. 11 Karakteri geçerse yazmaz. DIR : Hafızada kayıtlı olan programı ekrana listeler. DIR/P : Hafızada kayıtlı olan programı sayfa sayfa ekrana listeler. DIR/W : Hafızada kayıtlı olan programı yan yana ekrana listeler. C:>DIR *.BAS : C sürücüsünde bulunan baş harfi ne olursa olsun uzantı ismi BAS olanları ekranda listelemeyi sağlar. C:>DIR OSMAN.EXE : C sürücüsünde bulunan OSMAN.EXE dosyasını ekranda göstermeyi sağlar. A:>DIR ?a*.* : A sürücüsünde bulunan birinci harfi ne olursa olsun ikinci harfi a ile başlayan uzantı ismi ne olursa olsun ekranda listeler. A:>DIR b*.TXT : A sürücüsünde bulunan baş harfi b ile başlayan uzantı ismi TXT ile biten tüm dosyaları ekranda listeler. COPY : Bilgileri bir yerden başka bir yere kopyalamak amacıyla kullanılır. C:>Copy *.* A: = C sürücüsünde bulunan dosyaları A’ya kopyalar. B:>Copy Ceylan.DAT C: = B sürücüsünde bulunan Ceylan.DAT dosyalarını C’ye kopyalar. A:>Copy AH *.* C: = A sürücüsünde bulunan baş harfi AH olan tüm dosyaları C’ye kopyalar. A:>Copy b? kle.* C: = A sürücüsünde bulunan birinci harfi b olan ikinci harfi ne olursa olsun kle ile biten tüm dosyaları C’ye kopyalar. A:>Copy *.* C:OYUN = A sürücünde bulunan tüm dosyaları c sürücüsündeki oyun directörünün içine kopyalar. C:>Copy *.* A:OTOARABA = C sürücüsünde bulunan tüm dosyaları A sürücüsünde bulunan oto dayrektörünün içindeki araba dayrektörünün içine kopyalar. RENAME (REN) = Dosyaların isimlerini değiştirmek için kullanılır. A:>REN Rukiye.DAT Altın.DAT : A sürücüsünde bulunan Rukiye.DAT dosyasını Altın.DAT olarak değiştirir. C:>REN Ahmet.BAT Ali.SYS : A sürücüsünde bulunan Ahmet.BAT dosyasını Ali.SYS olarak değiştirir. B:>REN Okul.SYS Kurs.DAT : B sürücüsünde bulunan Okul.SYS dosyasını Kurs.DAT olarak değiştirir. MOVE (TAŞIMA) = Dosyaları bir yerden başka bir yere taşımak için kullanılır. Açıklama : Bu taşıma işleminde dosyaları bir yerden silerek başka bir yere kopyalar. Örnek : A:>Move *.* C: : A sürücüsündeki bütün dosyaları C’ye taşır. B:>Move Aynur.DAT C:Marıo = B sürücüsündeki AYNUR.DAT dosyasını C sürücüsündeki MARIO dayrektörünün içine taşır. C:>Move *.TXT A:OdaDers = C sürücüsünde bulunan dosyanın ismi ne olursa olsun uzantı ismi TXT olan A sürücüsünde Oda dayrektörünün içerisindeki Ders dayrektörüne taşır. DEL (SİLME) = Dosyaları silmek için kullanılır. A:>Del *.* : A sürücüsündeki tüm dosyaları siler. A:>Del AY*.* : A sürücüsündeki dosyanın ismi AY ile başlayan uzantı ismi ne olursa olsun siler. DELTREE = Dayrektörleri ve dizinleri silmek için kullanılır. B:>DELTREE SERDAR : B sürücüsündeki SERDAR dayrektörünü siler. A:>DELTREE *.*/P : A sürücüsündeki bulunan tüm dayrektörleri tek tek sorarak siler. (Yes, No) Yes=Siler, No=Silmez. FORMAT = Yeni alınmış bir disket makinaya tanıtmak amacıyla kullanılır. C:>FORMAT A: = C’den A’ya düz format atmak amacıyla kullanılır. C:>FORMAT A:S = C’den A’ya sistem format atmak amacıyla kullanılır. Sistem formatı atarken COMMAN.COM dosyasını yükler. C:>FORMAT A:/Q = C’den A’ya hızlı format atmak amacıyla kullanılır. C:>FORMAT A:/U = C’den A’ya Unformat atmak amacıyla kullanılır. Açıklama : Un formatla atılan bir disk yanlışlıkla format çekildiğinde kurtarılamaz. UNFORMAT = Yanlışlıkla formatlanmış diski kurtarır. UNDELETE = Yanlışlıkla silinmiş dosyaları kurtarır. NDD (Norton Diskdoctor) = Diskte bulunan bozuk sektörler, düzeltmek için kullanılır. CHKDSK /F = Bozuk sektörleri düzeltir. Düzeltemediğini diskin sonuna atar. CHKDSK /V = Bozuk sektörleri düzeltir. Dosyaları ekranda gösterir. DAYREKTÖR OLUŞTURMA = MD : Dayrektör ve dizin oluşturur. C:>MD DİLEK CD : Dayrektör içine girer. C:>CD DİLEK CD.. : Dayrektör dışına çıkar. C:>DİLEK>CD.. RD : Boş dayrektör siler. C:>RD DİLEK Örnek : Disketinizde kendi adınızda bir dayrektör oluşturup bu dayrektör içine C’de bulunan ÇANTA.EXE dosyasını kopyalayınız. A:>MD LEVENT A:>CD LEVENT A:>LEVENT>C: C:>Copy Çanta.EXE A: Örnek : C:>C’de kendi adınızda bir dayrektör oluşturup bu dayrektörün içine A:>’da bulunan Mario.EXE dosyasını kopyalayınız. Cevap : C:>Md Levent C:>Cd Levent C:>Levent>A:>Copy Mario.EXE C: Örnek : C sürücüsünde Aynur adı altında bir dayrektör oluşturup bu dayrektörün içine A:>’da bulunan Mario.EXE dosyasını kopyalayınız. Cevap : C:>Md Aynur DAYREKTÖR (Dizin) : C:>Cd Aynur Tüm dosyaları bir tek isim adı C:>Aynur>Md Yıldız altında toplamaya denir. C:>Aynur>Cd Yıldız C:>Aynur>Yıldız>A: A:>Cd Oto A:>OtoCopy *.* C: Örnek : C’de bulunan tüm dosyaları A’nın içindeki Merve dayrektörünün içine taşıyınız. Cevap : C:>Move *.* A.Merve Örnek : Disketinizde kendi adınızda bir dayrektör oluşturup bu dayrektör içine MANA adı altında dayrektör oluşturup bu dayrektör içine C’de bulunan tüm dosyaları taşıyınız? Cevap : A:>Md SERDAR A:>Cd SERDAR A:>SERDAR>MD MANA A:>SERDAR>CD MANA A:>SERDAR>MANA>C: C:>Move *.* A: CD : Tamamen çıkar. DİSKCOPY : Disketten diskete kopyalama işlemi yapar. Açıklama : Kopyalama işlemi yaparken kaynak disketteki bilgiler hedef diskete kopyalanırken hedef disketteki bilgiler tamamen silinir. XCOPY : Dosyaları ve dizinleri bir yerden başka bir yere kopyalamak amacıyla kullanılır. Örnek : A:>XCOPY A: C: TREE : Dayrektörleri ekranda göstermek amacıyla kullanılır. Örnek : C:>TREE EMM386 : Cihaz sürücüsünün belleğe yüklenmesini sağlar. Bellekte oluşan hataları daha fazla artmaması otomatikmen kilitler ve şu mesajı verir. Emm386 driver not installed (Emm386 cihaz sürücüsü yüklenemiyor.) MEM : Ana bellek hakkında bilgi vermeyi sağlar. ATTRIB : Dosyaların özelliklerini değiştirmek amacıyla kullanılır. Parametreleri : ATTRIB +H = Dosyaları gizlemek amacıyla kullanılır. ATTRIB -H = Dosyaları gizlemek amacıyla kullanılır. ATTRIB +S = Sistem dosyalarını gizlemek amacıyla kullanılır. ATTRIB -S = Gizli sistem dosyalarını açmak amacıyla kullanılır. ATTRIB +R = Sadece okunabilen dosyaları listeler. ATTRIB -R = +R ile gizlenmiş dosyaları açmak için kullanılır. Örnek : C:>ATTRIB *.* +H C’de bulunan tüm dosyaları gizler. Örnek : C:>ATTRIB *.EXE +H C’de bulunan uzantı ismi EXE olan dosyaları gizler. Örnek : A:>ATTRIB B*.* +H A’da bulunan baş harfi B olan tüm dosyaları gizler. Örnek : C:>ATTRIB *.* +S C’de bulunan sistem dosyalarını gizler. Örnek : B:>ATTRIB *.* +R B’de bulunan dosyaları gizlemek amacıyla kullanılır. Üzerine yazım yazılamaz. Örnek : A:>ATTRIB *.* +A A’da bulunan tüm arşiv dosyalarını gizler. BACKUP = Dosyaları yedeklemek amacıyla kullanılır. Açıklama = Yedekleme işlemi yapılırken uzantı ismi 001 şeklinde uzantı ismi alırlar. Örnek : C:>Backup *.* A:/S C’de bulunan tüm dosyaları tüm dosyaları alt dizinleriyle birlikte A’ya yedekler. RESTORE = Backup’la yedeklenmiş olan dosyaları açar. PKZIP = Dosyaları sıkıştırmak amacıyla kullanılır. Örnek : C:>Pkzıp A:Ahmet.ZIP C’de bulunan tüm dosyaları Ahmet.ZIP adı altında A’ya sıkıştırır. PKUNZIP = Pkzıp sıkıştırılmış dosyaları açar. Örnek : C:>Pkunzıp Ahmet.ZIP C: Ahmet.ZIP dosyasını C’ye açar. DEFRAG = Dosyaları düzenlemek amacıyla kullanılır. Örnek : C:>Defrag A: A’nın içindeki dosyaları düzenler. ARJ = Dosyaları sıkıştırmak ve açmak amacıyla kullanılır. Örnek : C:>ARJ A A:MEVSIM.ARJ C’de bulunan tüm dosyaları A’da bulunan MEVSIM.ARJ olarak sıkıştırır. Örnek : C:>PW>ARJ A B:Windows.ARJ C’de bulunan PW dayrektörü içindeki tüm dosyaları B’nin içine Windows .ARJ adı altında sıkıştırır. Örnek : A:>ARJ X Mehmet.ARJ C: A’da bulunan MEHMEt.ARJ dosyasını C’ye açar. Örnek : C:>PW12>ARJ x MELİKE.ARJ A:OYUNRAYMAN C’de PW12 dayrektörü içindeki MELİKE.ARJ dosyasını A’da oyun dayrektörü içindeki RAYMAN dayrektörünün içine açar. Örnek : Disketinizde TÜRKİYE adı altında bir dayrektör oluşturup bu dayrektörün içine İLLER dayrektörü oluşturup İLLER dayrektörünün içine de C’de bulunan İLÇELER dayrektörünün içindeki KAZA.EXE dosyasını kopyalayınız. Cevap : A:>MD TÜRKİYE A:>CD TÜRKİYE A:>TÜRKİYE>MD İLLER A:>TÜRKİYE>CD İLLER A:>TÜRKİYE>İLLER>C: C:>CD İLÇELER C:>İLÇELER>COPY KAZA.EXE A: Örnek : C’den A’ya tüm dosyaları MAHMUT.ARJ adı altında sıkıştırınız. C:>ARJ A A:MAHMUT.ARJ YÜKSEK DÜZEYDE PROGRAMLAMA DİLLERİNİN TANIMI PW : Fıkra, makale, yüksek düzeyli kurumlar arasında yazışma amacıyla kullanılan yazım editörüdür. EDIT : Fıkra, makale, dosyaların içeriğini görmek amacıyla kullanılan yazım editörüdür. WINWORD : PW programı ve Write programının geliştirilmiş hali olup fıkra, makale, gazete, günlük yazışmalarda kullanılır. Word programında yazılan yazıların üzerinde büyüklük, küçüklük yapılarak tablo çizdirilebilir. EXCEL : Belli başlı hücrelerden oluşan ve bu hücreler üzerinde değişiklik yapmayı sağlayan penceredir. Günlük hayatta tüm hesaplama işlemlerinin bu programdan yapılarak grafiksel çizimleri doğrudan alınabilir. POWERPOİNT : Belli başlı grafik çizimlerinin yapıldığı editördür. Bu grafik çizimleri üzerinde video klipleri, ses klipleri eklenebilir. FİLE MAKER (EFMARO) : Windows 95 altı yüksek düzeyli programlama dillerinin yapıldığı editördür. Bu program Dbase, Quatro , Clipper programlarının geliştirilmiş halidir. MS-DOS HATA MESAJLARI Yazıcı, disk disket sürücüsü gibi donanıma bilgi giriş çıkışlarda verilen hata mesajları ve bizim hataya vermemiz gereken karşılıklar anlatılmıştır. Herhangi bir hata mesajında; A (ABORT) tuşuna basarsanız sistem programı iptal eder. R tuşuna basarsanız işlem tekrarlanır. F tuşuna basarsanız sistem hatayı atlar ve programa devam eder. F tuşuna basarsanız işlem sona erer. (İşlem yapılan sürücü adı sorularak) DOS’a dönülür. 1. Mesaj : Non-System disk or disk error Replace and dtrike any key when ready Anlamı : Sürücüde bulunan diskette bilgisayara işletim sistemini yükleyen programları yok. 2. Mesaj : Genreal filure error reading drive A/B Abort, Retry, Ignore, Fail Anlamı : Sürücüde takılı disket formatsız veya sürücüye uyumsuz 3. Mesaj : Write fault error writing device PRN Abort, Retry, Ignore, Fail Anlamı : Yazıcı kapalı 4. Mesaj : Disk boot failure Anlamı : Disk işletim sistemini okuyamıyor. 5. Mesaj : Directory already exısts Anlamı : MD komutuyla yeni directory açılmak isteniyor. Ancak bu isimde directory var. 6. Mesaj : Disk fuul (disket dolu) Anlamı : Disk veya disket tamamen dolu 7. Mesaj : Error in EXE file Anlamı : Makine diline çevrilmiş programda hata var. 8. Mesaj : Warning ! Diskette is out of sequence Replace then diskette or continue Strike any key when ready Anlamı : Restore.COM komutu kullanıldığında sürücüye takılan disketler sıra takip etmedi. 9. Mesaj : İnvalid directory Anlamı : Geçersiz direktory 10. Mesaj : İncorrect DOS versiyon Anlamı : Sistemde yüklü DOS versiyonunu kullanınız. 11. Mesaj : Format failure Anlamı : Formatlama işlemi hatalı 12. Mesaj : İnvalid drive specification Anlamı : İstenilen sürücü adı geçersiz. 13. Mesaj : Program too big to fit in memory Anlamı : Yazılan program hacmi ana belleği aşıyor. 14. Mesaj : File not found Anlamı : Dosya bulunamadı. 15. Mesaj : İnvalid parameter Anlamı : Geçersiz parametre 16. Mesaj : Too many parameters Anlamı : Karmaşık parametre kullanıldı. 17. Mesaj : Write protect error Anlamı : Disket korumaya alınmış. 18. Mesaj : Next without for (forsuz next) Anlamı : For-Next çevriminde FOR deyimi kullanmamıştır. Program NEXT deyiminin eşleşeceği bir FOR deyimine sahip olacak şekilde düzeltilmesi gerekir. 19. Mesaj : Syntak error (Söz dizimi hatası) Anlamı : Yazılan bir programda yazılımların düzensiz yazıldığı halde hata verir. 20. Mesaj : Return without gosub (Gosub’suz return) Anlamı : Alt program GOSUB kullanılmadan çalışmıştır. Programın alt program içine girmesini bir STOP veya END deyimi bırakmak suretiyle önlemelisiniz. 21. Mesaj : Out of Data (Verinin dışında) Anlamı : Bir READ deyimi DATA deyimleri içindeki verilerden daha fazlasını okumaya çalışmaktadır. DATA deyimleri içinde programdaki bütün READ deyimleri için yeteri kadar değişmezler olacak şekilde programınızı düzeltiniz. 22. Mesaj : İllegal Function Call (Geçersiz İşlev Çağrısı) Anlamı : Sayısal veya d.k. fonksiyonlarda görülen negatif parametre dışına taşma veya aşırı büyüklükteki bir alt simge. * SQR fonksiyonunda negatif bir parametre kullanılmış * GET veya PUT (file) üzerinde eksi bir kayıt numarası * Bir işleve veya deyime uygun olmayan parametre * Korunmuş bir BASIC programını listelemeye veya kayıt etmeye çalışmak. * Mevcut olmayan satır numaralarını yok etmeye çalışmak. * LOG fonksiyonunda sıfır veya negatif bir parametre kullanılmış. 23. Mesaj : Overflow (Taşma) Anlamı : Hesaplanan sayı BASIC sınırlarını aşmış. 24. Mesaj : Out of Memory (Belleğin dışında) Anlamı : Program çok büyüktür. Döngüler, alt programlar çok fazla ve ifadeler çok karmaşıktır. Bellek kapasitesi yeterli gelmiyor. 25. Mesaj : Undefined Line Number (Tanımlanmamış satır numarası) Anlamı : Program içinde mevcut olmayan bir satır, bir komut veya deyime ilgi verilmiştir. Programınız içindeki satır numaralarını kontrol ediniz ve doğru satır numarası kullanınız. 25. Mesaj : Subscript out of range (indis tanımlanan değerin dışına çıkıyor) Anlamı : Dizileri kullanırken adres belirten indis değerlerinin dizininin tanımlanan boyutunu aşması halinde oluşur. 26. Mesaj : Duplicate definition (İki kez tanımlama) Anlamı : Aynı dizi iki DIM deyimleri içinde tanımlanmıştır. Program, 0 dizi için tesis edilmiş olan 10’luk varsayılan boyuttan sonra bir DIM deyimi ile karşılaştırmıştır. 27. Mesaj : Division by zero (Sıfıra bölme) Anlamı : Sıfıra bölme işlemi ortaya çıkmıştır. Program çalışmaya devam edeceği için düzeltmeye gerek yoktur. 28. Mesaj : İllegal direct (Geçersiz direct ) Anlamı : Direct durumda (DEF FN gibi) geçersiz olan Direct durum içinde bir deyimi giriş yapmaya çalışmışsınızdır. Bu deyimin bir program satırı parçası olarak girilmesi gerekir. 29. Mesaj : Type mismatch (Tip eşleşmesi) Anlamı : Sayısal bir değişkene karakter atanması sırasında oluşur. 30. Mesaj : Out of String space (Katar alanı kalmamış) Anlamı : BASIC belleği bitirinceye kadar dinamik olarak katar alanı ayırır. Bu iletinin anlamı katar değişkenlerinin BASIC’i bellek alanının temizlenmesinden sonra geriye kaln serbest bellek miktarını aşmasına sebep olması demektir. 31. Mesaj : String too long (Katar çok uzun) Anlamı : 255 karakterden daha uzun bir katar yaratmaya çalışmışsınızdır. Onu daha kısa katarlara bölünüz. 32. Mesaj : String fomula too complex (Katar formülü çok karmaşık) Anlamı : Hesaplanacak ifade çok uzun veya karmaşık. Bu durumda hesaplama daha küçük bölümlere ayrışmadır. 33. Mesaj : Con’t continue (Devam edemez) Anlamı : Bir hata sebebiyle durmuştur. Bir ara sırasında değiştirilmiştir. Mevcut değildir. Program yüklenmiş olmasına dikkat ediniz ve çalıştırmak için RUN ediniz. 34. Mesaj : RESUME Without ERROR Anlamı : Resume kullanılmış hata kontrol komutu kullanılmamış. 35. Mesaj : Missing Operand (Eksik İşlem Öğesi) Anlamı : Hesaplanacak ifadede aritmetik operatör mevcut değildir. 36. Mesaj : Line buffer overflow (Satır ara belleği taşmıştır.) Anlamı : satır üzerinde birkaç deyim varsa başka satıra kaydırın. 37. Mesaj : Device foult (Sürücü hatası) Anlamı : Yanlış birim tanımı yapılmıştır. 38. Mesaj : FOR Without NEXT (NEXT’siz FOR) Anlamı : FOR-NEXT çevriminde NEXT kullanılmamıştır. Bir NEXT deyimi içerecek şekilde programı düzeltiniz. 39. Mesaj : Out of paper (Kağıt bitmiş) Anlamı : Yazıcının kağıdının bitmiş olması veya yazıcının çalışmamıştır. 40. Mesaj : Whize without wend (Wend’siz whize) Anlamı : While deyiminde wend deyimi kullanmaya çalışınız. 41. Mesaj : Field owerlow (Alan taşması) Anlamı : Doğrudan erişimli bir kütüğün FİELD değişkenlerinin toplam uzunluğu belirtilen kayıt uzunluğundan fazla. OPEN deyimi ve FİELD deyiminin birbirinin karşılığı olduğuna emin olunuz. 42. Mesaj : Bad file number (Geçersiz kütük numarası) Anlamı : Kullanılmak istenen kütüğün açılmış olduğuna ve kütük numarasının doğru olarak girilmiş olduğuna emin olunuz. Geçersiz olup olmadığını kontrol ediniz. 43. Mesaj : File not found (Kütük bulunamadı) Anlamı : Belirtilen bir sürücü içindeki disk üzerinde mevcut olmayan bir kütüğe başvur yapan LOAD, KILL NAME, FILES veya OPEN deyimlerinden bir kullanılmıştır. 44. Mesaj : Bad file mode (Geçersiz kütük durumu) Anlamı : PUT veya GET deyimini sıralı bir kütük veya kapalı bir kütükle kullanmaya çalışmışsınızdır veya OPEN deyimini İNPUT, OUTPUT, APPEND veya rastgele (RANDOM) yerine bir kütük durumu ile yapmaya çalışmışsızındır. OPEN deyiminin doğru şekilde girildiğine ve yapıldığına emin olunuz. GET ve PUT bir rastgele kütüğü gerektirir. 45. Mesaj : File alrady open (kütük halen açıktır) Anlamı : OPEN deyimini düzenli kullanıp kapattıktan sonra KILL komutu kullanılır. 46. Mesaj : Device I/O Error (Cihaz I/O hatası) Anlamı : Cihazın I/O çalışmasında meydana gelen bir hatadır. DOS kendisini bu hatadan kurtaramaz. 47. Mesaj : Disk not ready (Disk hazır değil) Anlamı : Disket sürücüsü kapısı açıktır, kapatılmalıdır. 48. Mesaj : Path not found (yol bulunmamıştır) Anlamı : Bir OPEN, MKDIR, CHDIR veya RMDIR çalışması sırasında DOS belirtilen tarz da yolu bulamamıştır. Yani; belirtilen PATH bulunamadı. VİRÜS 1. Tanımı : Yazılım programlarında bulunabilen bulaşma işlemi sırası başka programlara kendini kopyalama yapan ve genellikle bozucu etkileri olan yazılımlardır. Virüsler bilgisayara neyi nasıl yazacağını söyleyen komutlar dizisidir. ASSENBLY dilinde yazılırlar. İşletim sisteminde desteklediği bütün işleri yapabilir ve bozabilirler. 2. Çeşitleri : Boot Sectör Virüsü : Bilgisayar sisteminin yüklenebilmesi için sabit disk veya bir RAM’a ihtiyaç vardır. Ana sistem disketleri özellikle boot edilebilir. Disketler olarak düşünülebilir. Bilgisayarı boot etmek olarak tarif edilebilir. Program Virüsleri : En yaygın virüs tipleridir. Bilgisayar boot sectör virüsü gibi aynı yolla bulaşırlar. Uzantısı EXE veya COM gibi çalıştırılabilir. İyi tasarlanmış olanları çok hızlı hareket ederek bütün sistemi ele geçirebilirler. Böylece programları çalışmaz hale getirirler. En yaygın olanları İstanbul CCC, Trakia 1070, One – Walf, vb.... Kendini Dosyaya Ekleyen Virüsler : Bu virüsler önce kendilerinin hedef seçtiği dosyanın sonuna eklerler. Dosyanın başında da değişiklik yaparak dosyadan önce kendilerini RAM hafızaya atar ve sonradan çalışır. Her programa bulaşırlar ve dosyanın uzunluğu artar. Dosyayı Tekrar Yazan Virüsler : Bu virüsler kendilerini dosyanın sonuna eklemezler. Virüslerin uzunluğu kaç bayt ise dosyanın başından o kadar baytlık bilgi silerek kendini kopyalar. Artık dosyanın çalışması imkansızdır. Bu tür virüsler doğrudan silinmezler. Tek yol virüslerin bulaştığı dosyaları silmek yerine yeni dosya açmak. 3. Virüslere Karşı Yapılacak İşlemler : Bu koruma işlemleri herhangi bir disk veya CD’ye bilgisayara yerleştirmeden önce F-PROT veya benzeri virüs temizleme kurulumuyla tamamen kontrol edilmelidir. Önce temiz bir system disketi oluşturup onunla bilgisayarı açtıktan sonra başka temiz bir diskette olan virüs tarama programı ile (örneğin F-PROT gibi) hardisk temizlenir. Eğer virüs diskette ise hardiskte bulunan virüs tarama programı ile arama yapılır. Her temizleme işleminden sonra bilgisayar yeniden açıp kapatılır. Virüs tanıma programlarından birisi AUTOEXEC.BAT dosyasına yazılarak açılışta bilgisayara yüklenmesi gerekir. Böylece bir disketten program çalıştırılacağı zaman ekrana uyarı mesajı gelir. Kopya program yerine orijinal programdan iyi bir yedekleme yapılmalıdır. Temizleme İşlemleri : Sistemde herhangi bir virüs uyarısıyla karşılaşıldığında ilk olarak yapılacak işlem daha önceden hazırlanmış temiz bir sistem disketi tekrar açılarak anti virüs programlarıyla harddisk taranarak virüs temizleme işlemi yapılır. Bu işlemden sonra bilgisayarı açıp kapatmak gerekir. Uzantılarına Göre Dosya İsimleri : DAT = Girilen kişilerin isimlerini tutmak için kullanılan dosyadır. (BAS) DBF = Veri girişi (veri kütükleri) anlamında kullanılır. Bu bölümde (adı soyadı, ev tel, iş tel, adres) şeklinde verileri hafızada tutar. (DBASE) COB = Ticari paket programların yazıldığı bölümdür. Bu bölüm Cobol diliyle yazıldığı için uzantı ismi COB olarak almıştır. XLS = Excel programında yazılan dosyalar kaydedildiğinde uzantı ismi XLS olarak kayıt yapar. DOC = Wınword’te yazılan dosyaları uzantı ismi DOC şeklinde kayıt yapar. PPT = Power point’te yazılan dosyaları uzantı ismi PPT olarak alırlar. BMP = Paint bölümünde çizilen resimleri kaydedilirken uzantı ismi BMP olarak alırlar. BAT = Toplu işlem dosyası olup birden fazla dosyaları aynı anda çalıştırmak mümkündür.